Szafy ognioodporne (także ogniotrwałe lub przeciwpożarowe) stanowią jedne z najbezpieczniejszych sposobów na przechowanie materiałów, które chcemy uchronić przed potencjalnym spaleniem. Wraz z szafami przeznaczonymi do przechowania butli z gazem, należą do rodziny szaf bezpieczeństwa. Sama idea skrzyni, która przetrwałaby pożar domostwa jest stara jak świat. Już w średniowieczu stosowano warstwy kamienia, piasku i gliny, aby ochronić cenny dobytek przed zniszczeniem. Na współczesne szafy ognioodporne trzeba było jednak poczekać do lat 70’ ubiegłego wieku. Ich historia przemysłowa zaczęła się wraz z zastosowaniem izolacji z wełny mineralnej. Dane rozwiązanie oferowało odporność ogniową wynoszącą zaledwie 20 minut. Wraz z postępem technologii czas ten udało się wydłużyć do 90 minut.
Obecnie istnieją cztery rodzaje szaf bezpieczeństwa – 15, 30, 60 lub 90. Numer oznacza wytrzymałość szafy w minutach, zanim ogień dostanie się do środka. Dodatkowo klasyfikuje się je literą “F” (fire) lub “G” (gas), zależnie od przeznaczenia. Pierwsza służy do składowania substancji palnych, a druga butli z gazami sprężonymi. Wielu producentów szaf bezpiecznych to firmy niemieckie, dlatego często sygnowane są certyfikatem “GS” – nie ma on jednak nic wspólnego z właściwością produktu. To “ulepszony” znak CE, ponieważ wydają go tylko niektóre akredytowane niemieckie laboratoria. “GS“ to Geprüfte Sicherheit (spełnione bezpieczeństwo). To znak prestiżowy i ceniony przez przedsiębiorstwa zaopatrujące się w szafy bezpieczeństwa. Wspomniane logo nie jest wymagane.
Istnieją za to obowiązkowe normy Europejskie, które zapewniają bezpieczeństwo użytkownikom szaf ognioodpornych. Ich symbol to EN 14470-1 (dla szaf ognioodpornych typu “F”) oraz EN 14470-2 (dla szaf typu “G”). Oba standardy różnią się od siebie, jednak ich mianownik jest wspólny. To właśnie norma EN 14470 dzieli odporność szaf na opisane wcześniej przedziały czasowe wytrzymałości. Definiuje cztery możliwe szerokości (w cm): 60, 90, 120 i 140. Dodatkowo opisuje ona konieczność samoczynnego zamknięcia drzwi oraz otworów wentylacyjnych przez szafę przy wzroście temperatury (tylko dla typu “F”). Wymaga także zachowania nośności przez półki w trakcie pożaru oraz określa właściwości obowiązkowej wanny wychwytowej na dole szafy.
Ale z czego ostatecznie złożone są szafy bezpieczeństwa wobec tak licznych wyznaczników? Główną częścią jest korpus wykonany najczęściej z metalu. Do tego dochodzi izolacja przeciwpożarowa, otwory wentylacyjne – nawiewny i wyciągowy, bezpiecznik termoczuły, uszczelki przeciwpożarowe w drzwiach oraz opcjonalne uziemienie. Wentylacja odbywa się poprzez przystawkę filtracyjną wyposażoną w filtry lub podłączenie do odpowiedniego kanału.
Zakres stosowania tego produktu jest różny: przemysł, laboratoria, uniwersytety, szpitale czy działy BHP. Dla użytkownika szaf bezpieczeństwa kluczowy jest sposób, w jaki dokonuje przewietrzenia. W każdym przypadku zaleca się podłączenie szafy do stałego systemu odprowadzania powietrza. Jeśli szafa nie jest podłączona do technicznego systemu odprowadzania powietrza, określony obszar przed i wokół szafy jest uważany za strefę zagrożenia wybuchem. Natomiast przy podłączeniu do 24-godzinnego technicznego systemu odprowadzania powietrza, strefa niebezpieczna jest ograniczona do wnętrza szafy. Aby zapobiec uszkodzeniu szafy przez korozję, w tego typu szafie nie powinny znajdować się żadne kwasy ani zasady. Gdy podłączenie do wentylacji nie jest możliwe, stosuje się wspomnianą przystawkę filtracyjną.
Przejdźmy teraz do działania szafy w sytuacji rozprzestrzeniania się ognia. Gdy temperatura wzrośnie do ok. 50 °C to wysunięte szuflady są wsuwane, a następnie zamykane są drzwi szaf bezpieczeństwa. Procesy te są zazwyczaj kontrolowane za pomocą bezpieczników bimetalowych lub lutów topliwych. Od temperatury ok. 70 °C zamykają się zawory przeciwpożarowe w króćcach wentylacyjnych (nawiewu i wywiewu powietrza). Przy wzroście temperatury do ok. 160 °C specjalna pianka uszczelnia szczelinę wokół drzwi. Szafka staje się w ten sposób hermetycznie zamknięta. Wcześniej wspomniałem, że norma wymaga automatycznego systemu zamykania drzwi jedynie dla typu “F”. Wynika to z zasady, według której szafy na butle z gazami (typ “G”) powinny zawsze być zamknięte podczas ich użytkowania. W zależności od czasu odporności ogniowej szafa bezpieczeństwa zapobiega nagrzewaniu się składowanego towaru. Wzrost temperatury wewnątrz jest ograniczony przez określony czas. W przypadku szaf na butle z gazami dopuszczalny wzrost temperatury wynosi 50 stopni.
Dla użytkownika duże znaczenie ma również zakres obowiązkowych, regularnych kontroli. Do podstawowego zakresu badań zaliczamy:
- Stan czujników ochrony przeciwpożarowej
- Stan izolacji przeciwpożarowej
- Stan uszczelek przeciwpożarowych
- Stan zawiasów
- Funkcjonalność zamykania drzwi
- Funkcja blokady drzwi
- Stan korpusu (korozja)
- Zgodność z obszarami EX
- Pomiar strumienia objętości powietrza wywiewanego
Czym powinien kierować się w wyborze przyszły użytkownik? Przede wszystkim normami panującymi w miejscu przeznaczenia. W zależności od rodzaju przechowywanych substancji dobiera się wymiary szafy oraz jej klasyfikację odpornościową. Typ 30 nie zapewnia wystarczająco czasu na ewakuację, dojazd straży pożarnej oraz ugaszenie ognia. Niestety wraz z wytrzymałością rosną koszta. Koszt pojedynczej szafy zaczyna się od 7500 zł, a kończy w kilkudziesięciu tysiącach. Należy więc w każdym przypadku indywidualnie dobierać produkt do specyfiki placówki, np. laboratorium.
Jeżeli planujesz powołać do życia laboratorium i wyposażyć je w szafy bezpieczeństwa, to z chęcią doradzimy w wyborze. W naszych realizacjach dostarczaliśmy szafy bezpieczeństwa wielu klientom, dlatego dysponujemy doświadczeniem. Zachęcamy do zapoznania się z naszymi realizacjami.